Bazı kitaplar kalpte, bazı kitaplar dilde, bazıları ise zihinde iz bırakır. Bazıları üç günde, bazıları üç yılda okunur. Bazı kitaplar bekledikçe değerlenir, değerlendikçe zamanı çoğaltır. Küçük Ağacın Eğitimi için tüm bu anlatımları aynı anda kullanmak mümkün.
Kitabın yazarı Forrest Carter, küçük yaşta annesiz babasız kalan, Çeroki kabilesine mensup bir Kızılderili’dir. Küçük Ağacın Eğitimi onun otobiyografik romanıdır ve kitabı okumaya başladıktan sonra sevinçli bir şaşkınlık içinde fark ettiğiniz üzere, kitapta bahsedilen Küçük Ağaç yazarın ta kendisidir. Yanında büyüdüğü bilge büyük babası ve büyük annesi ona bu ismi takmıştır. Çünkü Çerokilerin hayranlık duyulan yaşam anlayışına göre bir ağaç yetiştirmekle bir çocuk yetiştirmek birbirine çok benzeyen iki kutsal değer, uğruna ömür verilecek ulvi bir amaçtır.
Çerokiler bir vakitler bilgelikle, ahlakla, sevgiyle yaşam kurdukları topraklardan Beyaz Adam’ın zulmüyle sürülmüş bir Kızılderili kabilesinin adı. İşte bu kitapta Çerokilerin yaşamından tarihlerine, hayat felsefelerinden yaşama biçimlerine kadar birçok detayı öğreniyoruz.
Carter çocukluk yıllarını anlattığı bu kitapta Çerokilerin hayata bakışını, yaşamı nasıl ustalıkla, tevazuuyla, sevgi ve tok gözlülükle kucaklayan bir kültürün mirasçısı olduğunu anlatır. Carter ilk gençlik rüyası olan yazarlığa adım attığında 45 yaşındadır. İlk romanının maliyetini kendisi üstlenmiş olmasına rağmen büyülü kalemi umulmadık bir hazine gibi keşfedilmiş ve insanın kötücül yanına karşı savaş açtığı Küçük Ağacın Eğitimi dünden yarına kalan vazgeçilmez, kült, fenomen gibi sıfatların tümünü kazanarak bir miras haline gelmiştir.
Bugün sevdiğiniz bir dostunuza hayata dair anlamlı bir şey hediye etmek istediğinizde, çocuğunuza ilk kitaplığını kuracağınız zaman ya da hayatta pusulanızın şaştığı dönemlerde açıp bakacak bir yaşam kitabına ihtiyaç duyduğunuzda edineceğiniz ilk kitaplardan biri, bir zamanlar temiz kalbiyle keşfedilmeyi bekleyen Çerokilerin gururu Carter’ın, bu kitabı olacaktır.
Peki, bu kitap neden bu denli değerli?
Beş yaşında yetim kalan Küçük Ağaç iki bilge Çeroki tarafından yetiştirildi. Onu yalnız hayatına uyum sağlaması için adapte ederler. Her zorlukta yanında olmak ve hayatı saf, çıkarsız, temiz duygularla, doğayı ve insanı koruyup egodan arınarak sevmeyi öğretmek onların asli görevi oldu.
Küçük Ağaç, kendine yaşama sevgisini veren, onunla konuşan hayvanları ve tabiatın canlılığını daha ilk dakikadan keşfeder ve hayatı bundan sonra bambaşka bir hale bürünür. Bundan sonra acı tatlı deneyimlerle ve ailesinin bitmeyen, bilgece sevgisiyle karşısına çıkan zorlukları, insanların ayrımcı, tutucu, kinci doğalarıyla verdiği savaşı yenmeye çalışırken okurlara da ders vermeye çalışmadan hayat dersi vermektedir. Çünkü, muazzam Çeroki kültüründe insana karşı yapılan haksızlıklara, onlara üstten bakmak da dahildir.
Küçük Ağacın Eğitimi sadece bir otobiyografik roman değil. Bir dönemin Amerika’sında zulümle, haksızlıkla, topraklarından edilmekle, ırkçılık belasıyla savaşan bir toplumu ve bu sosyal süreçte yaşanan durumu da belgeler.
Büyükbaba ve büyükannenin yaşamını gözleyen Küçük Ağaç öyle güzel bir dil kullanır ki kitap her yaştan her kesimden okuyucuda aynı yakınlığı doğurur. Ayrıca ebeveynlerin dilinden yapılan alıntılar, öğütler kitaba ayrı bir büyü katmaktadır.
Forrest Carter belki de sonsuz iyiliğin yazarı ve iyiliğin kök saldığı toprakların bir ferdi olduğu için, yazın hayatı boyunca spekülasyona ve tartışmaya maruz kaldı. Çoğu zaman kitaptaki kahramanın kendisi olmadığı, aslında hiç büyükannesi ve büyükbabasıyla yaşamadığı, bunun bir düzmece olduğu gibi iddialar ortaya atıldı fakat bu iddialar safsata olmaktan öteye gidemedi. Yazdığı kitaplarla birçok ödüle layık görülen Carter’ın yapıtları içinde Küçük Ağacın Eğitimi günden güne kirlenen dünyada sayfalar arasında parıldayan umut olarak bize hep aynı yerden gülümsemektedir ve biz ona sormaktayız: İnsanlar neden bu kadar kötü Küçük Ağaç?
Bu yazı Çiğdem Aldatmaz tarafından yazılmıştır.
